Motivatie. Wat is het precies?

“Wat ben ik geweldig gemotiveerd”…

We hebben de neiging om te denken dat we telkens één soort Motivatie hebben, een ‘Algeheel-Gevoel-van-Motivatie’, met één ‘Algehele Motivatie’ score. Een soort Motivatie ‘Status Quo’.

En niets is minder waar…

Je hebt niet één Motivatie. Je hebt een aantal Motivaties. 

Sterker nog: het ziet er naar uit dat je op een gegeven moment, op een willekeurige dag, rond 80+ Motivaties hebt! Een Motivatie om op te staan. Een Motivatie om te eten. Een (kleine) Motivatie om te gaan werken, studeren, naar school te gaan. Een (grote) Motivatie om je vriend of vriendin, je partner, of geliefde te zien. Een Motivatie om boodschappen te doen, je paper, je project, je werkstuk te schrijven. Een Motivatie om IETS GROOTS te verrichten. En misschien ook een Motivatie om vandaag vooral nix te doen. Want ook dat is Motivatie…

En al die verschillende Motivaties, waarvan sommigen net een kwartier oud zijn, en andere al jaren meegaan, al die verschillende Motivaties werken op elkaar in, beïnvloeden elkaar.

DAT is wat Motivatie is. Een verzameling van talloze ideeën, wensen ambities die we een verzamelnaam geven: doelen, of ‘Goals’ zoals Mennes ze genoemd heeft in het Model van Motivatie. Motivatie is een verzameling van doelen, van Goals. Heel complex, bijna niet te overzien. Zo lijkt het… 

Maar het goede nieuws is: dat ieder doel eenzelfde Proces, eenzelfde mechanisme, eenzelfde tandwielkastje laat zien. Al die doelen zijn eigenlijk allemaal klokjes die op dezelfde manier werken. 

Weet je hoe één zo’n klokje werkt, dan heb je het meteen door voor al die andere klokjes. 

Dit is wat Mennes het ‘Process of Motivation’ noemt, dat hij heeft samengevat in het Model van Motivatie.

Rond ieder doel vindt een intrigerend Proces plaats. En dat Proces verloopt in stappen. Het is niet statisch, maar dynamisch. Het verloopt in de tijd. En het is cyclisch…

Laten we kijken hoe zo’n Proces verloopt, een ‘Process of Motivation’.

Het begint dus met een doel, een ambitie, een wens een idee. Om boodschappen te doen, een rapport te schrijven, een projectvoorstel, een werkstuk.

Dan zou je zeggen: “we gaan er voor”. Maar zo werkt Motivatie dus niet. We gaan eerst afwegen. Hoe liever we iets willen bereiken, hoe meer gevaar we lopen wanneer het niet goed afloopt. Allerhande handige truukjes worden in stelling gebracht: uitstel gedrag, heel (HEEL) druk zijn met iets anders, bewust falen, of juist veel te veel willen doen. Hele arsenalen worden er bij gehaald: “niet gelukt, ja logisch, te weinig tijd, te druk, te moeilijk, later nog maar een keer, enz…”. En wanneer uiteindelijk toch actie wordt ondernomen dan is het vaak voor de ‘midden-moot’, de zaken die iets minder belangrijk zijn. En waar de risico’s van falen dus minder zwaar wegen.

Doen we dit altijd? Nee, met die zaken die minder belangrijk zijn, met doelen die minder ‘Significant’ zijn, daar gaat het allemaal een stuk makkelijker. Bij belangrijke zaken, bij  ‘Significante doelen’, waar falen echt ‘pijn’ doet, daar laten we dit gedrag zien.

Hoe Significanter het doel, hoe groter de ‘pijn’ wanneer het niet goed voor ons uitpakt, hoe minder we geneigd zijn tot actie over te gaan. En de risico’s te nemen…

Want het Proces gaat verder. Wanneer we actie ondernemen dan dient zich in het Proces van Motivatie iets nieuws aan: de Realiteit. Het onvoorziene. Waar je geen, of maar heel beperkt invloed op hebt. De docent, de leraar, de leidinggevende, ‘een commissie’, de maatschappij, de fiscus, of gewoon ‘platte pech’.

Het zorgvuldig opgebouwde bouwwerkje (de eerste stappen in het Model van Motivatie) schudt op haar grondvesten…

En hoe belangrijker het eens opgestelde doel, hoe Significanter het rapport, het projectvoorstel, het werkstuk, hoe steviger de Impact van die Realiteit, zo stelt het Model van Motivatie.

Maar geen nood, want hier komen de eerste contouren in beeld van een mechanisme dat door Mennes ‘Stratagems of Coping’ of ‘Coping’ wordt genoemd…

Want wat doen we?…

Je zou zeggen: we stellen bij. De leraar, de docent weet toch zeker wel wat-ie doet? De leidinggevende, wel… die is nu eenmaal leidinggevende… en dus stel ik bij. Dat zou je verwachten…

Maar niets van dat alles…

Wanneer de Impact positief is, dan versterken we de zaak: “de beste leraar van de school, geen betere docent op deze universiteit, en zo’n prettige en meedenkende leidinggevende, je hebt geen idee!” 

En wanneer de Impact negatief is en het bereiken van het doel door de leraar, docent, leidinggevende danig in de war wordt gegooid, dan neutraliseren we de zaak, we maken het ‘kleiner’, we caricaturiseren: de leraar die “niet eens zijn eigen vak verstaat”, een “onbekwame docent”, om nog maar te zwijgen over wat we van onze leidinggevende te melden hebben… 

En na deze bekwaam uitgevoerde versterkende of juist  neutraliserende excercities, begint het Proces van Motivatie weer opnieuw.

Maar ditmaal komen we beslagen ten ijs! We stellen het Doel met wat slimmigheidjes bij om een hernieuwd treffen met de Realiteit zo goed mogelijk te laten verlopen. We maken het Doel “lekker vaag” want zo’n “lekker vaag Doel” wordt namelijk altijd bereikt, ondanks de “incapabele” leraar, docent, leidinggevende. Of we stellen het Doel juist scherper, in geval van succes.

We doen het minimale (“ik bereik hier niets mee, met zo’n leraar, docent, leidinggevende; dus waarom zou ik?”). Of we gaan “helemaal op wielen”, om vooral in de gunst te komen van die ander die zo “stimulerend” is (lees: “mij zo ondersteunt in het bereiken van de dingen die ik graag wil”).

En het Mechanisme van Coping krijgt daarmee steeds meer grip op mijn plannen, maar ook op de wereld waarin ik leef. Ik maak immers iedereen die het maar horen wil deelgenoot van mijn Coping. En daar reageert die ander dan weer op…

Met alle gevolgen van dien…

Zo wordt een volgende cyclus doorlopen in het Proces van Motivatie. En met het doorlopen van zo’n nieuwe cyclus, worden de effecten van Coping verder versterkt. Zowel positief (de school, de studie, het werk wordt letterlijk “steeds leuker”), maar ook, helaas, negatief, met effecten die rondzingen naar een steeds groter publiek. 

Ziehier de Wereld van Motivatie en de verstrekkende gevolgen die zij heeft voor onszelf, voor een ander, voor de wereld om ons heen.

Ziehier ook de ‘Taal van Coping’ en haar effecten.

Die Taal kunnen spreken leert ons meer over onszelf. Waarom we ‘de-dingen-doen-die-we-doen’.

En die Taal leren verstaan levert inzichten in de ander. En vooral hoe die ander aan te sturen. Optimaal. In dat Proces van Motivatie.